Wart przytoczenia jest przykład miasta z wianuszka podwarszawskiego, Pruszkowa, liczącego ponad 50 tysięcy mieszkańców, gdzie proces konsultacji w ramach projektu „W drodze do rad Seniorów na Mazowszu” przebiegał kalendarzowo najdłużej. Współpraca między Fundacją a władzami i lokalnymi środowiskami przebiegała najpłynniej, dzięki czemu wypracowano oryginalne rozwiązania, które można włączyć w katalog dobrych praktyk tworzenia rad Seniorów.
Tekst: Przemysław Wiśniewski
Inicjatorką powstania Rady była lokalna radna, Anna Hejnowicz, która do pomysłu przekonała prezydenta i radnych miejskich. W efekcie utworzono specjalną Komisję ds. Powołania Rady Seniorów, która zgromadziła informacje na temat tworzenia Rad i zaprosiła Fundację Dialogu Społecznego/Fundację ZACZYN do włączenia się w proces budowania nowego ciała. Przedstawienie pomysłu stworzenia Rady Seniorów miało miejsce na czerwcowym spotkaniu otwierającym konsultacje. Seniorom przedstawiono różne alternatywy zapisów statutu, ale przedmiotem dyskusji nie było odniesienie się do żadnego gotowego dokumentu ani jego zaopiniowanie. Zebrano jednak wiele opinii szczegółowych, a w kolejnych tygodniach napłynęły kolejne drogą mejlową i pocztą tradycyjną oraz w trakcie dyżurów radnych. Część z opinii układała się w spójną propozycję, część wprowadzała rozwiązania względem siebie alternatywne. Usystematyzowaniem uwag zajęła się Komisja ds. Powołania Rady Seniorów.
W jej posiedzeniu wzięli też udział reprezentanci Fundacji oraz lokalnych środowisk pozarządowych i dziennikarze obywatelscy. W efekcie przygotowano projekt statutu, który zawieszono na stronie internetowej, udostępniono w miejscach, w których spędzają czas osoby starsze, przekazano różnym organizacjom. Konsultacje celowo ograniczono w okresie letnim, kiedy wiele osób wyjeżdża lub ma problemy z wysoką zazwyczaj temperaturą, a następnie zintensyfikowano we wrześniu. Do tego czasu do gotowego statutu napłynęły kolejne uwagi. Zaznaczyć należy, że na każdą z nich udzielono pisemnej odpowiedzi, informując o konsekwencjach, jakie może wywołać akceptacja propozycji, a także o tym, czy inne osoby/organizacje zgłosiły już podobne uwagi. Na pierwszej po wakacjach sesji konsultacyjnej omówiono projekt statutu i zgromadzone uwagi, opracowując roboczy projekt statutu. Po spotkaniu rozdystrybuowano go do organizacji i udostępniono w urzędzie. Nie napływały kolejne uwagi, więc po konsultacji z prawnikiem gotowy projekt uchwały i statutu Rady trafił pod obrady Rady Miejskiej, która jednogłośnie powołała Pruszkowską Radę Seniorów.
W trakcie konsultacji „okrojono” statut (jak nazwał to wspierający powstanie Rady wiceprezydent Andrzej Królikowski – „odbiurokratyzowano go” poprzez usunięcie zapisów nadmiernie szczegółowych). Zdecydowano, że pewne rozwiązania należy pozostawić samej Radzie, która na początku swojego istnienia będzie musiała stworzyć regulamin pracy. Władze samorządowe zdecydowały również o tym, że nie będą miały swoich reprezentantów w Radzie. Jak mówili: Rada ma być ciałem konsultacyjnym dla samorządu i wzajemnie. Samorząd nie może być i po jednej, i po drugiej stronie. Ostatecznie uczestnicy konsultacji zgodzili się na rezygnację z trybu delegowania członków przez organizacje senioralne. Członkiem będzie mógł zostać każdy, kto zbierze pod swoją kandydaturą minimum 12 podpisów. Swoje miejsce mogą mieć w Radzie zarówno osoby, które mają zaplecze w organizacjach, jak i te, które działają bardziej samodzielnie, ale mogą zorganizować niewielką kampanię poparcia dla swojej osoby, co uczyni radę demokratyczną. W drodze konsultacji podjęto też decyzję, że każdy głosujący będzie mógł oddać głosy na trzy różne osoby, dzięki czemu nie wesprze jedynie członka własnej organizacji czy środowiska, ale weźmie pod uwagę innych kandydatów, którzy – być może – przekonają go do swoich propozycji programowych.
Ostatecznie, na 9 do 15 miejsc w Radzie Seniorów, przez okres naboru kandydatów zgłosiło się prawie 30 osób. Wybory odbędą się najpewniej w lutym 2016 roku. Co ciekawe, już w grudniu Fundacja Dialogu Społecznego, Fundacja ZACZYN i Urząd Miasta Pruszkowa zorganizowali szkolenie dla kandydatów do Rady, co miało na celu uwrażliwienie kandydatów w kwestiach kompetencji Rady, zaangażowania czasowego własnej osoby, konieczności podziału zadań w Radzie itp. Uznaliśmy, że szkolenie jest niezbędne, aby uświadomić kandydatom konieczność rozwijania własnych kompetencji na potrzeby efektywnej pracy w Radzie, a także wielość wyzwań przed którymi Rada stanie. Wydało się to niezbędne, gdyż wiele Rad, w których dominują osoby nieprzygotowane merytorycznie, przeceniające swoje możliwości czasowe i organizatorskie, dbające nie o interesy ogółu seniorów, lecz o korzyści własnych organizacji.
Jestem przekonany, że w Pruszkowie zrealizowano najbardziej wartościowy proces konsultacji społecznych w sprawie powołania Rady, czego efektem będzie dobrze działający senioralny samorząd. W 2016 roku zamierzamy go (FDS i Zaczyn) wspomagać merytorycznie, na co uzyskaliśmy zielone światło od władz miejskich i kandydatów do Rady.