Głównym założeniem polityki senioralnej w Niemczech jest umożliwienie seniorom jak najdłuższego samodzielnego funkcjonowania w środowisku rodzinnym i sąsiedzkim. Seniorzy uzyskują stosunkowo wysokie wypłaty emerytalne i mogą liczyć na różne agencje publicznej oferujące im wsparcie – zarówno w domach jak specjalistycznych placówkach czy mieszkaniach chronionych. Tego typu usługi finansowane są przez samych zainteresowanych lub ich najbliższych, lecz część wymaganych środków może zostać pokryta przez pomoc społeczną.
Z kolei usługi medyczne czy rehabilitacyjne są finansowane z kasy pielęgnacyjnej i kasy chorych, przy czym seniorzy bądź ich rodziny mogą zwiększyć zakres usług za dopłatą. Dobrostan zdrowotny seniorów nie jest jednak jedynym celem polityki senioralnej: jest nim również dbałość o aktywność osób starszych w przestrzeni pozadomowej: sąsiedzkiej i obywatelskiej. Wspieraniu partycypacji osób starszych w przestrzeni demokratycznej służą m. in. Rady Seniorów.
Rady te są powoływane w każdym samorządzie lokalnym, aby reprezentować środowiska osób starszych, wspierać je, prowadzić dialog międzypokoleniowy. Rady takie współpracują z władzami miast zwłaszcza w tych obszarach, w których decyzje będą miały wpływ na osoby starsze lub na przyszłych seniorów. Pierwsze Rady Seniorów powstały w Niemczech w latach 70. Dziś ich istnienie jest obligatoryjne. Jeśli w danej gminie nie ma Rady, samorząd musi stworzyć specjalne biuro właściwe ds. seniorów.
Członkowie rad są rzecznikami spraw osób starszych wobec władz samorządowych. Ponadto zajmują się opiniowaniem projektów, które mają szansę poprawić jakość ich życia. Rady pozwalają samorządowi na dialog z jasno zdefiniowanym partnerem reprezentującym szersze środowiska i często wiele organizacji. Komunikacja z takim podmiotem jest łatwiejsza niż równoległe rozmowy z wieloma interesariuszami instytucjonalnymi i indywidualnymi.
Rozmowa z panią Annett Kosche, Kierownikiem Berlińskiego Przedstawicielstwa Seniorów (LSV) oraz Kierownikiem Berlińskiej Rady Seniorów (LSBB).
W jaki sposób są powoływane rady seniorów w Niemczech?
Seniorzy w Berlinie angażują się bezpłatnie na rzecz starszych ludzi na podstawie berlińskiego prawa o samostanowieniu organizacji seniorskich, które weszło w życie w 2006 r. jako pierwsze tego typu prawo. W 2011 t. zostało ono znowelizowane. Seniorzy mogą współpracować w oparciu o nie w swoich gminach całkowicie niezależnie, bezpartyjnie i bez związku z żadną wiarą. W innych landach są inne przepisy pozwalające seniorom tworzyć swoje własne samorządy i włączać w proces podejmowania decyzji.
Czym zajmują się rady seniorów?
Przedstawicielstwa seniorskie reprezentują przede wszystkim interesy starszych ludzi, jednocześnie bez tracenia z oczu potrzeb młodszych pokoleń. Działania seniorów tworzą most pomiędzy pokoleniami. Do głównym naszych celów zaliczamy: konsultacje społeczne poprzedzające decyzje odnoszące się do polityki wobec seniorów; wspieranie samostanowienia osób starszych; uświadamianie państwowych ciał doradczych, członków partii politycznych i gminnych w tematyce potrzeb seniorów; działanie na rzecz godnego traktowania osób potrzebujących opieki. Równie działanie na rzecz wzmocnienia subiektywnego poczucia bezpieczeństwa, tworzenie klimatu sprzyjającego współpracy międzypokoleniowej, zapewnienie aktywnego uczestnictwa berlińskich seniorów w życiu społecznym, kulturowym i politycznym oraz w działaniach wolontariackich. Spektrum działań, jest – jak widać – szerokie. Tak jak wielowymiarowe jest samo życie najstarszych obywatel i oraz ich potrzeby.
W jaki sposób członkowie Rad są do nich wybierani?
Powołanymi do okręgowej rady mogą zostać wszyscy seniorzy, którzy mają swoje miejsce zameldowania w danym okręgu. Rada okręgowa na dwa miesiące przed wyborami nawołuje publicznie do włączenia się w pracę przedstawicielstwa. Dzieje się to za pomocą organizacji seniorskich, domów seniorskich i domów starości, a także organizacji zajmujących się organizowaniem czasu wolnego seniorom. Każdy może nadesłać kandydaturę. W wypadku dużej ilości zgłoszeń mogą mieć miejsce wybory. Nie odbywają się jednak w spektakularny sposób, nie ma dużych kampanii. Dobór członków odbywa się na zasadzie rozbudowanych konsultacji, nie zaś kampanii w której mamy wygranych i przegranych.