Urzędy gmin realizujące programy wsparcia osób starszych ze środków Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, przyznawanych za pośrednictwem urzędów wojewódzkich, wciąż nie otrzymały pieniędzy na realizację zadań.

W styczniu 2025 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, kierowane przez Agnieszkę Dziemianowicz-Bąk, zaakceptowało kontynuację w bieżącym roku dwóch programów, pozwalających na realizację różnych form wsparcia osób starszych o obniżonej samodzielności. Programy zyskały wyższe budżety w porównaniu z poprzednimi latami, jednak do połowy maja gminy nie otrzymały wiążących decyzji – nie mówiąc już o rozpoczęciu procesu kontraktacji i przekazywania środków. Przeciągające się formalności paraliżują działania podejmowane przez samorządy na rzecz osób starszych wymagających wsparcia i opieki.

Wydatki ponoszone w ramach programów są kwalifikowalne od początku roku i – w razie przyznania środków – będą współfinansowane przez MRPiPS. Jednak samorządy, nie mając pewności co do realnie dostępnych środków, w większości nie uruchamiają nowych usług, a zadania rozpoczęte w poprzednich latach ograniczają.

Korpus Wsparcia Seniorów bez decyzji

Program jest skierowany do wszystkich gmin w Polsce, a jego beneficjentami mogą być osoby powyżej 60. roku życia, które mają trudności z codziennym funkcjonowaniem. O środki na uruchomienie lub kontynuację usług starają się gminy, które mogą liczyć na dofinansowanie pokrywające do 80% kosztów realizacji programu, podzielonego na dwa moduły.

Pierwszy to usługi sąsiedzkie – wsparcie w codziennych obowiązkach i podstawowa opieka higieniczno-pielęgnacyjna osób o obniżonej samodzielności. Drugi moduł obejmuje tzw. opiekę na odległość, czyli szeroko pojmowane usługi teleopieki, takie jak dofinansowanie zakupu i użytkowania opasek elektronicznych monitorujących stan zdrowia i umożliwiających reagowanie w sytuacjach zagrażających życiu osób objętych monitoringiem.

Budżet programu „Korpus Wsparcia Seniorów” wyniósł w 2025 roku 65 mln zł, czyli o 15 mln zł więcej niż w roku 2024. Zmiana ta wydaje się znacząca, ale wynika głównie z uwzględnienia wzrostu cen.

Program na rok 2025 został ogłoszony bardzo późno, co przesunęło cały formalny proces trwający kilka miesięcy. Dla porównania – minister Marlena Maląg ogłosiła decyzję o realizacji programu na 2024 rok już 30 października 2023 r.

Po zaakceptowaniu programu uruchomiono nabór prowadzony przez wojewodów. W jego ramach gminy mogły ubiegać się o dofinansowanie w jednym lub obu modułach i złożyły swoje zapotrzebowanie przez system elektroniczny. Minister rodziny podzieliła budżet między poszczególne województwa, a rolą wojewodów było ocenienie wniosków i zaproponowanie podziału środków między zainteresowane samorządy.

Niestety, do tej pory w żadnym z województw samorządy nie otrzymały decyzji o przyznaniu (lub nieprzyznaniu) środków. Sytuacja ta dotyczy wszystkich województw, w których sprawdzono status realizacji programu. Najprawdopodobniej procedury formalne nadal nie zostały zakończone, a minister rodziny nie ogłosiła decyzji. Oznacza to, że proces kontraktacji i przekazywania środków przesunie się na okres letni, co w praktyce oznacza, że w wielu gminach usługi będą realizowane jedynie przez kilka miesięcy. Trudno uznać taki tryb realizacji zadań wspierających osoby starsze za efektywny.

Opieka 75+ również z poślizgiem

Minister Rodziny zaakceptowała program Opieka 75+ już 14 stycznia 2025 r. Jego budżet wzrósł o 25 mln zł w porównaniu z poprzednią edycją i wyniósł 80 mln złotych, co w dużej mierze wynika ze wzrostu stawek za pracę w sektorze opieki. Celem programu jest zwiększenie dostępu do usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych, dla osób w wieku 75+ – zarówno samotnych, jak i tych mieszkających z rodzinami, ale wymagających wsparcia. O środki z programu mogły się starać niewielkie gminy, do 60 tysięcy mieszkańców.

Program pozwala na dofinansowanie gmin prowadzących usługi opiekuńcze w wysokości do 60% kosztów organizacji tych usług. Pozostałą część muszą zagwarantować same gminy. Samorządy mogą świadczyć usługi samodzielnie (np. siłami pracowników ośrodka pomocy społecznej) lub zlecać ich realizację organizacjom pozarządowym i firmom prywatnym.

Niestety, do połowy maja wojewodowie, pośredniczący w procesie naboru i oceny wniosków, nie poinformowali gmin o wynikach tegorocznego konkursu, a minister rodziny nie autoryzowała ich decyzji formalną decyzją. Oznacza to, że środki na realizację programu są wciąż wstrzymane, a do gmin trafią dopiero w okresie letnim. Podobnie jak w wypadku Korpusu Wsparcia Seniorów, ogranicza to dostęp osób starszych do wsparcia – zwłaszcza w niewielkich gminach o ograniczonej ofercie.