Nowe przepisy wprowadzają zmiany pozwalające wspierać zatrudnienie osób 50+, w tym w wieku emerytalnym. Na czym polegają rozwiązania ustawy?
12 maja 2025 r. w Dzienniku Ustaw RP ogłoszono treść ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Została ona przyjęta przez parlament w marcu br. a w kwietniu podpisana przez prezydenta. Publikacja ustawy oznacza, że zaczyna ona obowiązywać od 1 czerwca.
Liczba pracowników 60+ w Polsce rośnie. Ale za wolno.
W 2024 roku 872,6 tys. osób z ustalonym prawem do emerytury podlegało ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu innego niż bycie emerytem, a więc z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej lub z tytułu zatrudnienia. Za 556,8 tys. opłacane były również składki emerytalno-rentowe. W porównaniu z 2023 rokiem oznacza to wzrost odpowiednio o 2 proc. i 1,3 proc.
Niestety, wskaźniki aktywności zawodowej osób w wieku emerytalnym, podobnie jak zatrudnienia wszystkich osób w wieku 50+, są w Polsce niskie. Przy kurczącej się liczbie osób aktywnych zawodowo ogółem (pogłębiający się niż demograficzny powoduje, że spada liczba osób młodych, które zasilają rynek pracy jako jego nowy zasób), osoby z grup 50+ oraz 60+ będą w przyszłości coraz bardziej istotne zarówno dla gospodarki narodowej, jak i dla utrzymania wydolności systemu ubezpieczeń społecznych.
Dostępne badania wskazują, że osoby dojrzałe wiekiem i starsze należą do grupy najczęściej dyskryminowanej przez pracodawców. Wg. InforLex osoby 50+ otrzymują w Polsce nawet o połowę mniej ofert niż osoby poniżej 30. roku życia o takich samych kompetencjach. Wielu pracodawców wciąż woli nie zatrudniać w ogóle (pomimo wakatów), niż zatrudnić pracownika 50+.
Dopłaty do zatrudnienia osób dojrzałych i starszych
Rozwiązania przewidziane w ustawie pozwalają wspierać dojrzałych i starszych pracowników m.in. poprzez zapewnianie im szkoleń, co w wypadku osób w wieku emerytalnym było do tej pory niemożliwe z uwagi na kształt dotychczasowych przepisów. Wsparcie popytu na świadczenie pracy – tak by osoby dojrzałe i starsze rozważały jej świadczenie i uruchamiały starania o jej znalezienie – nie wydaje się jednak być głównym celem ustawy.
Nowe przepisy pozwalają głównie na wsparcie strony podażowej. Dla realizacji tego celu zaprojektowano narzędzia zachęcające pracodawców do kreowania/powierzania miejsc pracy w większym stopniu osobom 50+ i osobom z uprawnieniami emerytalnymi. Na mocy nowych rozwiązań pracodawcy będą mogli liczyć na dopłaty do zatrudnienia osób z tych grup wiekowych.
Dopłata do pokrycia kosztów pracy nowo zatrudnionej osoby 50+ będzie wynosiła nawet połowę wartości minimalnego miesięcznego wynagrodzenia (dziś wynosi ono 4 666 zł brutto miesięcznie, a więc dopłata do zatrudnienia może wynosić nawet 2333 zł).
Ustawa różnicuje narzędzia wsparcia ze względu na wiek
Ustawa zakłada możliwość dofinansowania do zatrudniania osób powyżej 50 roku życia oraz osób w wieku emerytalnym. Narzędzia wsparcia dla obu grup zróżnicowano. Na podstawie nowych przepisów pracodawca będzie mógł uzyskać od starosty dofinansowanie kosztów zatrudnienia skierowanej do pracy:
– osoby definiowanej jako bezrobotna, a więc zarejestrowanej jako bezrobotna w urzędzie pracy, która ukończyła 50. rok życia, ale nie osiągnęła wieku emerytalnego (a więc nie ukończyła 60 lat w przypadku kobiet lub 65 lat w przypadku mężczyzn)
– osoby definiowanej jako poszukującej pracy, która osiągnęła wiek emerytalny (a więc ukończyła 60 lat w przypadku kobiety lub 65 lat w przypadku mężczyzny)
Na co mogą liczyć pracodawcy?
Pracodawca zatrudniający nowego pracownika będzie mógł liczyć na dofinansowanie jego wynagrodzenia w kwocie stanowiącej równowartość maksymalnie 50% wysokości wynagrodzenia minimalnego w danym roku (obecnie jest to 4666 zł brutto miesięcznie) Dopłaty będą dotyczyły tylko zatrudnienia osoby zarejestrowanej jako bezrobotna lub poszukującej pracy. Nie otrzyma ich więc pracodawca, który zatrudni osobę zmieniającą płynnie miejsce pracy, a więc nie zarejestrowaną w urzędzie pracy, ani taki, który wydłuży umowę osobie już pracującej w firmie.
Jako osobę bezrobotną ustawodawca definiuje osoby zarejestrowane w urzędzie pracy, które ukończył 50 lat, ale nie ukończyły 60 lat (kobiety) lub 65 lat ( mężczyźni). W wypadku zatrudnienia takiej osoby pracodawcy przysługiwać będzie dopłata stanowiąca maksymalnie połowy kwoty minimalnego wynagrodzenia w danym roku. Pracodawca będzie mógł uzyskiwać dopłatę przez 12 miesięcy, w każdym miesiącu trwania zatrudnienia nowego pracownika.
Jeśli pracodawca będzie chciał zatrudnić osobę powyżej 60 lat w wypadku kobiety lub powyżej 65 lat w wypadku mężczyzny (a więc osobę w wieku emerytalnym, która poszukuje pracy) to dofinansowanie do jej zatrudnienia przysługiwać będzie co drugi miesiąc trwania zatrudnienia (w jednym miesiącu pracodawca poniesie pełne koszty zatrudnienia, w drugim uzyska dofinansowanie do zatrudnienia w kwocie stanowiącej równowartość maksymalnie 50% wartości minimalnego wynagrodzenia – jeśli zatrudnienie będzie trwało dalej to cykl będzie się powtarzał na tej samej zasadzie, czyli w jednym miesiącu pracodawca ponosić będzie pełne koszty zatrudnienia, a w drugim otrzyma do nich dopłatę).
Po ustaniu dopłat, dalsze zatrudnienie lub zwrot dopłaty
Pracodawca będzie musiał się także zobowiązać się do utrzymania w zatrudnieniu nowego pracownika. Osoby w wieku przedemerytalnym (50-60 w wypadku kobiet i 50-65 w wypadku mężczyzn) będzie musiał zatrudniać przez okres kolejnych sześciu miesięcy od zakończenia dopłat do zatrudnienia – jeśli tego nie zrobi będzie musiał zwrócić dopłatę. Natomiast osobę w wieku emerytalnym pracodawca będzie musiał utrzymać w zatrudnieniu przez okres kolejnego jednego miesiąca przypadającego po ostatnim miesiącu, na jaki uzyskał i wykorzystał dopłatę do wynagrodzenia.
Przepisy szczegółowe
Ustawa jest obszerna i zawiera wiele niuansów ważnych zarówno dla pracodawców jak i pracowników. Czy przepisy dotyczą wyłącznie zatrudnienia na umowie o pracę? Czy możliwe jest zatrudnienie na część etatu? Co się stanie jeśli pracownik objęty wsparciem wypowie umowę? Rozwiązaniom szczegółowym ustawy poświęcimy wkrótce odrębny tekst.