26 marca 2025 r. odbyło się wspólne posiedzenie Komisji Ekspertów ds. Zdrowia i Komisji Ekspertów ds. Osób Starszych przy Rzeczniku Praw Obywatelskich. Spotkanie, zainicjowane przez RPO, było kolejnym krokiem w działaniach na rzecz poprawy sytuacji seniorów w systemie ochrony zdrowia. Poniżej krótka relacja z debaty.

Zastępca RPO dr hab. Adam Krzywoń podczas wystąpienia otwierającego debatę podkreślił, że w obliczu starzejącego się społeczeństwa problematyka opieki geriatrycznej wymaga zdecydowanych, systemowych działań. Wskazał na konieczność rozwoju oddziałów geriatrycznych, zwiększenia finansowania opieki paliatywnej oraz stworzenia kompleksowych ścieżek rehabilitacji geriatrycznej.

Prof. dr hab. n. med. Tomasz Targowski, który zabrał głos jako pierwszy, zwrócił uwagę na brak zainteresowania geriatrią wśród młodych lekarzy. W niektórych województwach nie ma chętnych na tę specjalizację, mimo dostępnych miejsc szkoleniowych. Podkreślił również, że poradnie i oddziały geriatryczne są rozmieszczone nierównomiernie i wciąż jest ich za mało, co znacząco utrudnia dostęp do świadczeń. W efekcie seniorzy muszą mierzyć się z długim czasem oczekiwania na kluczowe usługi medyczne, takie jak wizyta u geriatry, rezonans magnetyczny czy pobyt w zakładach opiekuńczych.

Prof. dr hab. Barbara Bień wskazała, że geriatria to specjalizacja zorientowana na kompleksowe podejście do zdrowia seniorów, wymagające współpracy lekarzy, pielęgniarek, fizjoterapeutów i psychologów. Zwróciła uwagę na braki kadrowe, niewystarczającą liczbę łóżek geriatrycznych oraz nierówny dostęp do opieki geriatrycznej w różnych częściach kraju. Standard opieki i leczenia osób starszych w Polsce wciąż odbiega od poziomu europejskiego. Podkreśliła konieczność integracji opieki zdrowotnej i społecznej oraz rozwój Centrów Senioralnych 75+. Wskazała także na potrzebę cyfryzacji systemu, lepszej organizacji i edukacji, a także włączenia geriatrów do skoordynowanej opieki zdrowotnej obok kardiologów.

Zdjęcie: Grzegorz Krzyżewski

Dr n. med. Katarzyna Broczek omówiła rolę geriatrii w nowoczesnym systemie ochrony zdrowia, podkreślając konieczność współpracy interdyscyplinarnej, szczególnie w zakresie onkologii geriatrycznej i leczenia zaburzeń neuropoznawczych. Zwróciła uwagę na fakt, że postęp w onkologii sprawił, iż nowotwory często stają się chorobami przewlekłymi, a termin „leczenie paliatywne” nie oznacza już wyłącznie opieki w ostatniej fazie życia. Mimo to, w Narodowej Strategii Onkologicznej na lata 2020-2030 nie uwzględniono specyfiki leczenia osób starszych. Podkreśliła konieczność wdrożenia badań przesiewowych w POZ oraz uproszczenia ścieżek diagnostycznych i terapeutycznych dla seniorów z zaburzeniami neuropoznawczymi.

Prof. dr hab. Barbara Szatur-Jaworska przedstawiła wyniki badań na temat dostępności usług zdrowotnych dla osób starszych mieszkających na wsi. Wskazała, że w wielu gminach brakuje gabinetów stomatologicznych współpracujących z NFZ oraz specjalistycznych usług medycznych. Seniorzy na terenach wiejskich mają utrudniony dostęp do lekarzy, a system zapisów telefonicznych często okazuje się fikcją. Dodatkowym problemem jest brak promocji zdrowia oraz niewystarczająca współpraca między ochroną zdrowia a opieką społeczną.

Dr n. med. Mateusz Curyło mówił o problemach związanych z dostępem seniorów do wyrobów medycznych. Podkreślił, że choć mają one kluczowe znaczenie w leczeniu bólu i niepełnosprawności, to wielu seniorów nie jest świadomych przysługujących im uprawnień. Problemem jest również niska świadomość personelu medycznego w zakresie przepisywania takich wyrobów. Dodatkowo ograniczenia ekonomiczne utrudniają seniorom dostęp do nowoczesnych rozwiązań. Zwiększenie dostępności do wyrobów medycznych mogłoby poprawić jakość życia osób starszych, zmniejszyć liczbę hospitalizacji oraz przedłużyć ich samodzielność.

Bartosz Jopek skupił się na praktycznych problemach opieki nad seniorami na styku systemu ochrony zdrowia i pomocy społecznej. Wskazał na niewystarczającą koordynację tych sektorów oraz przeciążenie pracowników socjalnych. Podkreślił także, że w szpitalach brakuje geriatrów, a liczba miejsc w placówkach opiekuńczych jest niewystarczająca. Jednym z kluczowych wyzwań pozostaje także finansowanie opieki długoterminowej nad osobami starszymi.

Z dyskusji wyłonił się obraz systemu, w którym RPO podejmuje działania interwencyjne i prowadzi dialog z ekspertami, jednak nadal brakuje spójnej polityki i konkretnych inicjatyw ze strony rządu. Zgromadzeni eksperci podkreślili, że potrzebna jest międzysektorowa współpraca oraz kompleksowe rozwiązania na poziomie legislacyjnym i organizacyjnym. RPO zapowiedział kontynuację działań w tej sprawie.