We wtorek 4 czerwca w siedzibie Narodowego Instytutu Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji (NIGRiR) w Warszawie odbyło się bezpłatne spotkanie edukacyjne dla seniorów, zorganizowane w ramach Miesiąca Świadomości Neuropatii. Wydarzenie, objęte patronatem Fundacji Zaczyn, zgromadziło kilkadziesiąt osób zainteresowanych tematem zdrowia układu nerwowego i profilaktyki schorzeń dotykających osoby starsze.

Spotkanie rozpoczęło się o godz. 12:00 wykładem prof. dr hab. n. med. Beaty Tarnackiej pt. „Neuropatie – co nam pomaga?”. Ekspertka w przystępny i angażujący sposób wyjaśniła, czym są neuropatie obwodowe, jakie są ich najczęstsze przyczyny i objawy, oraz jakie metody leczenia mogą przynieść ulgę pacjentom. Uczestnicy dowiedzieli się, jak rozpoznać pierwsze symptomy choroby, z jakimi schorzeniami może być ona powiązana i dlaczego tak ważna jest szybka diagnoza. Profesor Tarnacka omówiła również dostępne możliwości terapeutyczne, podkreślając znaczenie kompleksowego podejścia obejmującego zarówno farmakologię, jak i rehabilitację. Poniżej prezentujemy najważniejsze informacje z jej wystąpienia.

Czym jest neuropatia?

Neuropatia to choroba nerwów obwodowych, czyli tych, które odpowiadają za przekazywanie informacji pomiędzy mózgiem a resztą ciała. Uszkodzenie tych nerwów może prowadzić do bardzo różnych objawów – od mrowienia i drętwienia, przez ból, aż po zaburzenia równowagi czy problemy z funkcjonowaniem narządów wewnętrznych. Neuropatia nie jest jedną chorobą, ale raczej grupą schorzeń o wspólnym mianowniku: uszkodzonym układzie nerwowym poza mózgiem i rdzeniem kręgowym. Szczególnie narażone są na nią osoby po 50-tym roku życia.

W zależności od rodzaju uszkodzenia nerwów, neuropatia może mieć charakter czuciowy (np. ból, drętwienie, pieczenie), ruchowy (np. osłabienie siły mięśniowej, niedowłady) lub autonomiczny (np. zaburzenia trawienia, oddawania moczu, zaburzenia potliwości). Często występują też formy mieszane, co utrudnia diagnozę i leczenie. Co istotne, objawy mogą pojawiać się stopniowo, a pacjenci przez długi czas nie łączą ich z układem nerwowym.

Neuropatia może znacząco pogarszać jakość życia, ponieważ nawet niewielkie uszkodzenia nerwów mogą wywoływać przewlekły ból i dyskomfort. Dolegliwości mogą być nasilone w nocy, zakłócając sen, a także utrudniać codzienne funkcjonowanie. W zaawansowanych przypadkach prowadzi do trwałego ograniczenia sprawności. Dlatego szybka diagnoza i leczenie są kluczowe.

Skąd bierze się neuropatia?

Jedną z najczęstszych przyczyn neuropatii jest cukrzyca – zarówno rozpoznana, jak i utajona. Wysoki poziom glukozy we krwi uszkadza naczynia krwionośne i włókna nerwowe, prowadząc do tzw. neuropatii cukrzycowej. U wielu pacjentów to właśnie pierwsze objawy neuropatii – jak mrowienie stóp czy bóle kończyn – skłaniają do badań, które ujawniają cukrzycę.

Kolejną częstą przyczyną są niedobory witamin z grupy B, zwłaszcza witaminy B12. Witaminy z grupy B, takie jak B1 (tiamina), B6 (pirydoksyna) i B12 (kobalamina), pełnią kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego. Tiamina wspiera metabolizm energetyczny komórek nerwowych, pirydoksyna uczestniczy w syntezie neuroprzekaźników, natomiast kobalamina bierze udział w produkcji mieliny, która otacza i chroni włókna nerwowe. Statystyki wskazują, że w Polsce co piąta osoba może być narażona na niedobory tych witamin . Ich brak może przyczynić się do rozwoju lub pogłębienia objawów neuropatii. Szczególnie niebezpieczny jest niedobór witaminy B12, który może prowadzić do degeneracji włókien nerwowych oraz pogorszenia funkcji poznawczych.

Do niedoborów witamin z grupy B może dojść nie tylko przy złej diecie, ale również w wyniku stosowania niektórych leków, jak metformina (stosowana w cukrzycy) czy inhibitory pompy protonowej (IPP) przy problemach żołądkowych. Niezwykle istotnym czynnikiem ryzyka jest też nadmierne spożycie alkoholu, które zakłóca wchłanianie witamin i działa toksycznie na nerwy.

Neuropatie mogą być również skutkiem działania toksyn (np. w chemioterapii), infekcji (np. półpaśca), chorób autoimmunologicznych lub urazów mechanicznych, takich jak ucisk nerwu w zespole cieśni nadgarstka. Nie można też zapominać o neuropatiach wrodzonych i dziedzicznych – choć rzadszych, coraz częściej rozpoznawanych dzięki rozwojowi diagnostyki genetycznej.

Jak leczyć neuropatię?

Leczenie neuropatii zawsze powinno zaczynać się od ustalenia jej przyczyny. Jeśli winna jest cukrzyca – należy dążyć do wyrównania poziomu glukozy. Jeśli źródłem problemu są niedobory witamin – konieczna jest ich suplementacja, najlepiej pod nadzorem lekarza. W przypadkach, gdy neuropatię wywołały leki lub toksyny, kluczowe jest ich odstawienie lub zamiana na bezpieczniejsze alternatywy. Objawowo można łagodzić ból i inne dolegliwości za pomocą specjalistycznych leków neurologicznych, które modulują przewodzenie bólu w nerwach. Klasyczne leki przeciwbólowe rzadko są skuteczne przy bólu neuropatycznym.

Nie mniej ważna jest fizjoterapia i rehabilitacja, która pomaga utrzymać sprawność i ograniczyć skutki uszkodzeń nerwów. Przy zaburzeniach równowagi i czucia głębokiego warto wdrożyć treningi koordynacyjne. Uzupełniająco stosuje się także metody wspomagające – jak elektroterapia, masaż czy dieta wspierająca układ nerwowy. Leczenie neuropatii wymaga cierpliwości, ale odpowiednio wcześnie rozpoczęte daje szansę na poprawę jakości życia.

Bezpłatne porady dla seniorów

W drugiej części wydarzenia uczestnicy mogli skorzystać z bezpłatnych porad pielęgniarskich, dietetycznych i fizjoterapeutycznych. Specjaliści odpowiadali na pytania, udzielali praktycznych wskazówek dotyczących codziennej pielęgnacji i aktywności ruchowej, a także doradzali w zakresie dalszej diagnostyki i terapii. Uczestnicy mieli także okazję wziąć udział w aktywnościach, które pozwoliły im doświadczyć z jakimi trudnościami mierzą się osoby z neuropatią.

Na wydarzeniu pojawili się również przedstawiciele NFZ. Na ich stoisku można było zrobić analizę składu ciała oraz wyrobić Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego – EKUZ. 

Patronat Fundacji Zaczyn

Fundacja Zaczyn, wydawca magazynu Polityka Senioralna,  z dumą wspiera inicjatywy, które służą poprawie zdrowia i jakości życia osób starszych – takie jak czerwcowe spotkanie edukacyjne w NIGRiR. Dostęp do wiedzy i możliwość rozmowy z wysokiej klasy specjalistami, jak prof. Beata Tarnacka, to ogromna wartość, zwłaszcza że na co dzień wielu seniorów nie ma możliwości skonsultowania się z neurologiem czy fizjoterapeutą bez długiego oczekiwania. Dlatego zachęcamy wszystkie osoby starsze oraz ich bliskich do udziału w kolejnych tego typu wydarzeniach – to nie tylko porcja rzetelnej wiedzy, ale również szansa na wczesne rozpoznanie problemów zdrowotnych i wdrożenie odpowiedniego wsparcia.