Polskie społeczeństwo starzeje się w szybkim tempie, a rosnąca liczba seniorów wymaga podjęcia systemowych zmian. Komisja Europejska przedstawiła Polsce rekomendacje, które mogą pomóc sprostać tym wyzwaniom poprzez oficjalny dokument. Przyglądamy się jakie działania według Komisji Europejskiej są konieczne.

Demografia a wiek emerytalny

Polska charakteryzuje się jednym z niższych wieków emerytalnych w Europie: 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Ten system będzie coraz trudniejszy do utrzymania w sytuacji, gdy liczba osób w wieku produkcyjnym maleje. Propozycje wprowadzenia emerytur stażowych i „emerytury wdowiej” dodatkowo obciążają finanse publiczne i mogą zniechęcać do dłuższej aktywności zawodowej. W dokumencie zwrócono również uwagę, że jednorazowe dodatki jak 13. i 14. emerytura, mimo że stanowią formę wsparcia dla seniorów, obciążają budżet państwa, nie rozwiązując podstawowego problemu, jakim są niskie świadczenia emerytalne.

W rekomendacjach Komisji Europejskiej znajduje się m.in. podniesienie efektywnego wieku emerytalnego, szczególnie w przypadku kobiet, aby zbliżyć go do średniej OECD. Takie działanie mogłoby wydłużyć okres składkowy i opóźnić moment przejścia na emeryturę, co przełożyłoby się na wyższe świadczenia. Ponadto, zaleca się wzmacnianie zachęt do oszczędzania na emeryturę w ramach tzw. trzeciego filaru – co pozwoliłoby obywatelom na większą niezależność finansową w przyszłości.

Problemy z opieką zdrowotną i długoterminową

System opieki zdrowotnej oraz długoterminowej nie nadąża za potrzebami seniorów. Polska posiada jedynie 3,4 lekarza i 5,7 pielęgniarek na 1000 mieszkańców, co jest poniżej średniej unijnej. Rosnące potrzeby starszej populacji wymagają pilnych działań w zakresie kształcenia i zatrudniania kadr medycznych. Opieka długoterminowa, obejmująca opiekę domową i stacjonarną, jest głównie obciążeniem rodzin, szczególnie kobiet, co wskazuje na konieczność rozwoju usług publicznych w tym zakresie.

Komisja Europejska rekomenduje zwiększenie publicznych nakładów na opiekę zdrowotną i długoterminową, co mogłoby poprawić dostępność usług i odciążyć rodziny. Istotne jest także wdrożenie systemu szkoleń i zachęt dla osób chcących pracować w sektorze opieki długoterminowej, co pozwoli na uzupełnienie braków kadrowych i poprawę jakości opieki.

Polska plasuje się w dolnej części unijnej tabeli pod względem wydatków na zdrowie – w 2021 roku wyniosły one 6,4% PKB, podczas gdy średnia UE wynosiła 10,9%. Jednocześnie prywatne wydatki na zdrowie są wysokie, co oznacza, że wielu seniorów musi finansować opiekę samodzielnie. Przyszłościowe inwestycje w profilaktykę zdrowotną i wydatki na opiekę długoterminową mogłyby zapobiec gwałtownemu pogorszeniu stanu zdrowia w starszym wieku, zmniejszając jednocześnie obciążenie dla sektora zdrowotnego.

Niedobór siły roboczej i rynek pracy

Z każdym rokiem w Polsce spada liczba osób w wieku produkcyjnym, co powoduje niedobory na rynku pracy, mogące ograniczyć rozwój gospodarczy. Niedobór siły roboczej dotyka szczególnie branże takie jak budownictwo, przemysł i usługi. Wykorzystanie potencjału starszych pracowników, kobiet oraz osób z niepełnosprawnościami wydaje się konieczne. W rekomendacjach dla Polski mowa jest m.in. o zwiększeniu wsparcia dla firm zatrudniających seniorów, poprzez wprowadzenie ulg podatkowych lub subsydiów na dostosowanie miejsc pracy. Ponadto w dokumencie zwraca się uwagę na promocję polityki migracyjnej, która odpowie na potrzeby kadrowe kraju i ułatwi integrację społeczną migrantów, zapewniając stabilność i rozwój polskiego rynku pracy.

Dodatkowe wnioski

W nadchodzących latach Polska musi przyjąć wieloaspektowe podejście do wyzwań demograficznych i strukturalnych, podkreślając potrzebę reform w zakresie opieki zdrowotnej i długoterminowej. Oprócz działań na rzecz wydłużenia efektywnego wieku emerytalnego, konieczne jest zintegrowane podejście do opieki nad seniorami, które zredukuje fragmentację systemu oraz rozwiąże problemy z niedoborem kadry medycznej. Współpraca między sektorem zdrowia a opieką społeczną jest kluczowa dla poprawy jakości i dostępności usług dla seniorów.

Warto także zauważyć, że kluczową rolę w sprostaniu przyszłym wyzwaniom demograficznym może odegrać polityka wspierająca rozwój kapitału ludzkiego. Polska potrzebuje strategii inwestycyjnych w rozwój kompetencji pracowników, zwłaszcza w zakresie opieki zdrowotnej, cyfryzacji i zielonych technologii, co mogłoby nie tylko zwiększyć produktywność, ale i wesprzeć transformację ekologiczną. Promowanie kształcenia ustawicznego i inwestycje w edukację pracowników, szczególnie w obszarach, gdzie brakuje wykwalifikowanej kadry, są kluczowe dla utrzymania konkurencyjności Polski na arenie międzynarodowej.